Bölüm 24: Rekapitülasyon Teorisini Geçersizliği İle İlgili İtirafları
Ernst Haeckel tarafından 19. yüzyılın sonlarında ortaya atılan Rekapitülasyon teorisi, canlı embriyolarının gelişim süreçleri sırasında, sözde atalarının geçirmiş oldukları evrimsel süreci tekrarladıklarını iddia ediyordu. Örneğin insan embriyosunun, anne karnındaki gelişimi sırasında önce balık, sonra sürüngen özellikleri gösterdiğini, en son olarak da insana dönüştüğünü öne sürüyordu. Oysa ilerleyen yıllarda bu teorinin tamamen hayal ürünü bir senaryo olduğu ortaya çıkmıştır. Hatta bizzat Haeckel'in kendisi bu hayali senaryosunu göstermek için yaptığı çizimlerdeki sahtekarlıklarını itiraf etmiştir. Bu gerçeklere rağmen yerli evrimcilerin hala bu hayali senaryoya ve Ernst Haeckel'in sahtekarlık yaptığını itiraf ettiği çizimlere itibar etmeleri, onların bilim literatüründen ne kadar geride kaldıklarının da bir göstergesidir.
Ernst Haeckel:
Bu yaptığım sahtekarlık itirafından sonra kendimi ayıplanmış ve kınanmış olarak görmem gerekir. Fakat benim avuntum şudur ki; suçlu durumda yanyana bulunduğumuz yüzlerce arkadaş, birçok güvenilir gözlemci ve ünlü biyolog vardır ki, onların çıkardıkları en iyi biyoloji kitaplarında, tezlerinde ve dergilerinde benim derecemde yapılmış sahtekarlıklar, kesin olmayan bilgiler, az çok tahrif edilmiş, şematize edilip yeniden düzenlenmiş şekiller bulunuyor.374
Haeckel'in Sahte Çizimleri
1. Balık,
2. Semender,
3. Kaplumbağa,
4. Civciv,
5. Domuz,
6. Buzağı,
7. Tavşan,
8. insan
Haeckel'in bu hayali tabloyu hazırlamaktaki amacı, canlıların birbirlerinden türedikleri gibi bir izlenim oluşturmaktı. Ancak Haeckel bu çizimlerde sahtekarlık yapmıştı. Benzerlikleri olmayan canlı embriyolarını, birbirlerine benzetebilmek için ya hayali bölümler eklemiş ya da silmişti.
Haeckel tarafından öne sürülen rekapitülasyon teorisi, canlı embriyolarının gelişim süreçleri sırasında, sözde atalarının geçirmiş oldukları evrimsel süreci tekrarladıklarını iddia ediyordu. Örneğin insan embriyosunun, anne karnındaki gelişimi sırasında önce balık, sonra sürüngen özellikleri gösterdiğini, en son olarak da insana dönüştüğünü öne sürüyordu. Oysa ilerleyen yıllarda bu teorinin tamamen hayal ürünü bir senaryo olduğu ortaya çıkmıştır. İnsan embriyosunun ilk dönemlerinde ortaya çıktığı iddia edilen sözde "solungaçların", gerçekte insanın orta kulak kanalının, paratiroidlerinin ve timüs bezlerinin başlangıcı olduğu anlaşılmıştır. Embriyonun "yumurta sarısı kesesi"ne benzetilen kısmının da gerçekte bebek için kan üreten bir kese olduğu ortaya çıkmıştır. Haeckel'in ve onu izleyenlerin "kuyruk" olarak tanımladıkları kısım ise, insanın omurga kemiğidir ve sadece bacaklardan daha önce ortaya çıktığı için "kuyruk" gibi gözükmektedir.
Haeckel'in yaptığı bu sahtekarlık evrimciler tarafından "biyolojideki en büyük sahtekarlık" olarak nitelendirilmektedir.
George Gaylord Simpson:
Haeckel evrimsel gelişimi yanlış bir şekilde ortaya koydu. "Bugün canlıların embriyolojik gelişimlerinin geçmişlerini yansıtmadığı artık kesin olarak biliniyor" diye yazar.375
American Scientist dergisi:
Biyogenetik yasası (Rekapitülasyon teorisi) artık tamamen ölmüştür. 1950'li yıllarda ders kitaplarından çıkarıldı. Aslında bilimsel bir tartışma olarak 20'li yıllarda sonu gelmişti.376
Science dergisi:
Londra'daki St. George's Hospital Medical School'dan embriyolog Michael Richardson, '(Haeckel'in çizimlerinin) verdiği izlenim, yani embriyoların birbirine çok benzedikleri izlenimi yanlış' diyor... O ve arkadaşları Haeckel'in çizdiği türdeki ve yaştaki canlıların embriyolarını yeniden inceleyerek ve fotoğraflayarak kendi karşılaştırmalarını yapmışlar. Richardson, Anatomy and Embryology dergisine yazdığı makalede, 'embriyolar çoğu zaman şaşırtıcı derecede farklı görünüyorlar' diye not ediyor.
Richardson ve ekibinin bildirdiğine göre, Haeckel sadece organlar eklemek ya da çıkarmakla kalmamış, aynı zamanda farklı türleri birbirlerine benzer gösterebilmek için büyüklükleri ile oynamış, bazen embriyoları gerçek boyutlarından on kat farklı göstermiş. Dahası Haeckel farklılıkları gizleyebilmek için, türleri isimlendirmekten kaçınmış ve tek bir türü sanki bütün bir hayvan grubunun temsilcisi gibi göstermiş. Richardson ve ekibinin belirttiğine göre, gerçekte birbirlerine çok yakın olan balık türlerinin embriyolarında bile, görünümleri ve gelişim süreçleri açısından çok büyük farklılıklar bulunuyor. Richardson '(Haeckel'in çizimleri) biyolojideki en büyük sahtekarlıklardan biri haline geliyor' diyor.377
New Scientist dergisi:
Haeckel, teorisini "biyogenetik yasa" olarak adlandırdı ve bu düşünce kısa zamanda "rekapitülasyon" olarak popülerleşti. Gerçekte ise, Haeckel'in keskin yasasının yanlış olduğu yakın bir zaman sonra gösterildi. Örneğin erken insan embriyosunun hiçbir zaman bir balık gibi solungaçları yoktur ve embriyo hiçbir zaman erişkin bir sürüngene ya da maymuna benzer evrelerden geçmez.378
Dipnotlar
374. Francis Hitching, The Neck of the Giraffe: Where Darwin Went Wrong, New York: Ticknor and Fields 1982, s.204
375. G. G. Simpson, W. Beck, An Introduction to Biology, New York, Harcourt Brace and World, 1965. s.241
376. Keith S. Thompson, "Ontogeny and Phylogeny Recapitulated", American Scientist, cilt 76, Mayıs/Haziran1988, s.273
377. Science, "Haeckel'in Embriyoları: Sahtekarlık Yeniden Keşfedildi", 5 Eylül 1997
378. Ken McNamara, "Embryos and Evolution", New Scientist, 16 Ekim 1999